Σέελε, Καρλ Βίλχελμ

(Scheele). Σουηδός χημικός (Στράλσουντ 1742 - Καίπινγκ 1786). Από φτωχή οικογένεια, σε ηλικία 14 ετών προσελήφθη μαθητευόμενος σ’ ένα φαρμακείο του Γκότενμπουργκ. Μελέτησε τα λίγα βιβλία και το συνταγολόγιο του φαρμακείου, αλλά ασχολήθηκε ιδιαίτερα με διάφορα πειράματα και απόχτησε γνώσεις αρκετά σημαντικές για την εποχή του επί της ιδιότητας και της συμπεριφοράς των χημικών ουσιών, γνώσεις τις οποίες διεύρυνε αργότερα στο Μάλμαι (1765), στη Στοκχόλμη (1768) και στην Ουψάλα (1770). Η φιλία του με τον Μπέργκμαν, αναγνωρισμένου ήδη επιστήμονα, τον βοήθησε να αποχτήσει τη φήμη την οποία άξιζε. Το 1775 απόχτησε δικό του φαρμακείο στο Καίπινγκ, όπου άρχισε νέες και πιο σημαντικές μελέτες. Το ίδιο έτος ονομάστηκε μέλος της Ακαδημίας της Στοκχόλμης και αρνήθηκε την έδρα της χημείας στο Βερολίνο που του πρότεινε ο Φρειδερίκος ο Μέγας. Η συμβολή του Σ. στην επιστήμη είναι πλούσια σε ανακαλύψεις μεγάλης σημασίας με τις οποίες έθεσε τις βάσεις των αναλυτικών μεθόδων. Ανακάλυψε το οξυγόνο πριν από τον Πρίστλεϋ (η ανακοίνωση όμως έγινε αργότερα) και παρατήρησε τη σημασία της αναπνοής στα θαλάσσια ζώα. Παρασκεύασε το οξυγόνο με αντίδραση διοξειδίου του μαγγανίου με θειικό οξύ, δηλαδή με διαφορετική μέθοδο από εκείνη που εφάρμοσε ο Πρίστλεϋ. Κατά τη διάρκεια των μελετών του επί του διοξειδίου του μαγγανίου, εκτός από το οξυγόνο ανακάλυψε το χλώριο (1774), το μαγγάνιο, τα μαγγανικά και υπερμαγγανικά άλατα, ότι ο γραφίτης είναι μια μορφή άνθρακα και διαχώρισε το βαρίτη (που ονόμασε «βαρεία γη»), το μολυβδικό και το βολφραμικό οξύ· μελέτησε επίσης τις αντιδράσεις του φωτός στα άλατα του αργύρου, παρατηρώντας ότι οι ιώδεις ακτίνες είναι οι πιο ενεργές. Μελετώντας το αρσενικό οξύ και τις αντιδράσεις του, ανακάλυψε την αρσίνη και το λεγόμενο «πράσινο του Σέελε» (αρσενικός χαλκός). Στον άγνωστο ως τότε τομέα της οργανικής χημείας, διαχώρισε και μελέτησε ένα μεγάλο αριθμό ενώσεων· από το χυμό των λεμονιών απομόνωσε το κιτρικό οξύ και από τους χυμούς άλλων φρούτων το μηλικό οξύ· χρησιμοποιώντας το οξείδιο του μόλυβδου απομόνωσε τη γλυκερίνη από το ελαιόλαδο· το ουρικό οξύ από εντερικά κατάλοιπα. Ανακάλυψε επίσης το γαλακτικό, το οξαλικό, το γαλλικό και το βλεννικό οξύ. Η θεμελιώδης αξία των ανακαλύψεων του Σέελε δε μειώνεται, επειδή οι ερμηνείες του βασίζονται στη θεωρία του φλογιστού, την οποία υποστήριξε.